මිනිස් ක්‍රියාකාරකම් නිසා පරිසරයට ඇතිවිය හැකි බලපෑම් අවම කිරීමේ විධි ක්‍රම
කාර්මික දියුණුව හේතුවෙන් මේ දක්වා සිදු වී ඇති පාරිසරික ගැටලු සම්පූර්ණයෙන්ම ඉවත් කළ නොහැක. නමුත් මනා කළමනාකරණයක් තුළින් පරිසරයට සිදුවන හානිය අවම වන පරිදි කාර්මික කටයුතු සිදුකිරීම කළ හැකිය.
ඒ සඳහා පහත ක්‍රියා මාර්ග අනුගමනය කරයි
- CFC වෙනුවට HCFC භාවිතය
- ඊයම් එක් කරන ලද පෙට්‍රල් වෙනුවට ඊයම් රහිත පෙට්‍රල් භාවිතය
- වාහනවලින් පිටවන අපවාතයේ ඇති දූෂක වායූ හානිකර නොවන වායූ බවට පත් කිරීමට උත්ප්‍රේරක පරිවර්තක භාවිතය
- වඩාත් පරිසර හිතකාමී බලශක්ති ප්‍රභව වන සුලං බලය, සූර්ය බලශක්තිය ආදී බලශක්ති ප්‍රභවවලට නැඹුරු වීම
- දූෂිත ව ඇති ද්‍රව්‍ය ප්‍රයොජනයට ගතහැකි ආකාරයට පිරියම් කිරීම
ප්‍රධාන ගෝලීය පාරිසරික ගැටලු
- පෘථිවි ගෝලය උණුසුම් වීම
- ඕසෝන් වියන ක්ෂය වීම
ගෝලීය පාරිසරික ගැටලු අවම කිරීමට පිහිටුවාගත් සම්මුති
- මොන්ට්‍රියල් සම්මුතිය - ඕසෝන් වියනට හානි කරන වායු අවම කිරීමට එකඟ වීම
- කියෝටෝ සම්මුතිය - හරිතාගාර වායු විමෝචනය අවම කිරීම සදහා එකඟත්වය ඵල කිරීම
- පැරිස් එකඟතාව - හරිතාගාර වායු විමෝචනය අවම කිරීමට ගතහැකි ක්‍රියාමර්ග සඳහා එකඟවීම
මොන්ට්‍රියල් සම්මුතියෙන් එකඟ වූ පරිදි CFC නිෂ්පාදන සහ අලුතින් භාවිතය 2010 දී සම්පූර්ණයෙන් නවතන ලදී. මෙලෙස හරිතාගාර වායු විමෝචනය අවම කිරීම මගින් ගෝලීය උණුසුම ඉහළ යාම 2℃ වඩා අඩුවෙන් පවත්වාගෙන යාමට හැකිවේ.
කාර්මික නිෂ්පාදනයන් සහ පොසිල ඉන්ධන දහනයෙන් පිටවන අපවාතයේ ඇති දූෂක අවම වන ආකාරයට එවැනි කාර්මික ක්‍රියාකාරකම් සිදු කිරීමෙන් පරිසරයට සිදු කරන හානිය අවම කළ හැකිය.
- වාහන අපවාතයෙන් පිටවන NOx , කාබන්මොනොක්සයිඩ්, නොදැවුණු හයිඩ්‍රොකාබන් වැනි වායු අහිතකර නොවන ද්‍රව්‍ය බවට පරිවර්තනය සදහා උත්ප්‍රේරක පරිවර්තක භාවිත කරයි.
- ගල් අඟුරු දහනයේ දී ඒවායේ අපද්‍රව්‍ය ලෙස පවත්නා ගෙන්දගම්(සල්ෆර්) දහනයෙන් පිටවන සල්ෆර් ඩයොක්සයිඩ් අපවාතයෙන් පෙරා වෙන් කිරීම සඳහා කැල්සියම් හයිඩ්‍රොක්සයිඩ් Ca(OH)2 පල්පයක් යොදාගනී.
- සිමෙන්ති නිෂ්පාදන ක්‍රියාවලියේ දී අධිකව නිපදවන සිමෙන්ති අංශූ (particulate matter) බාහිර වාතයට එක් නොවන ආකාරයට ඉවත් කිරීම සඳහා bag house සහ sedimentation chambers යොදාගනී.
- රබර් කිරි ආශ්‍රිත නිෂ්පාදනවල දී රබර් කිරි කැටි ගැසීමට යොදන ඇසිටික් අම්ලය/ෆෝමික් අම්ලය ජලයට එක් කිරීම නිසා ජලයේ pH අගය අඩුවේ. රබර් කිරි කැටි නොගැසී කල් තබා ගැනීමට යොදන ඇමෝනියා ජලයට එක් කිරීමෙන් ජලයේ pH අගය වැඩිවේ. මේ නිසා අපජලය ඉවත්කිරීමට පෙර මෙම ඇසිටික් අම්ලය සහ ඇමෝනියා උදාසීන කර ඉන්පසු අපජලය ඉවත් කළ යුතු ය.
- වෙළඳ කලාප ආශ්‍රිතව ඇති කර්මාන්තශාලා තුළින් පිටවන අපජලය පිරිපහදුව සඳහා විශාල මධ්‍යස්ථ ජල පිරිපහදු පද්ධති යොදා ඇත.
3R සංකල්පය
Reduce - අවමකරණය
Reuse - නැවත නැවත භාවිතය
Recycle - ප්‍රතිචක්‍රීකරණය
අවමකරණය
භාවිත කරන අමුද්‍රව්‍ය අවම ලෙස භාවිත කිරීමෙන් අමුද්‍රව්‍ය ඉතිරිය සහ අපද්‍රව්‍ය ජනනය වීම අවම කිරීම මෙහි අරමුණ වේ.
උදා: රබර් කිරි කැටි ගැසීම සදහා යොදන ඇසිටික් අම්ලය අවශ්‍ය ප්‍රමාණය පමණක් භාවිත කිරීමෙන් පිටවන අපජලයේ ඇති ආම්ලිකතාව අවම කර ගත හැකි වීම.
නැවත නැවත භාවිතය
භාණ්ඩයක් නැවත නැවත භාවිතය මගින් අමුද්‍රව්‍ය ඉතිරිය සහ අපද්‍රව්‍ය ජනනය වීම අවම කිරීම බලාපොරොත්තු වේ.
උදා: වරක් භාවිතයෙන් ඉවතලන පොලිතීන් බෑග් වෙනුවට නැවත නැවත භාවිත කළ හැකි රෙදි බෑග් භාවිතය, වරක් භාවිත කර ඉවතලන ප්ලාස්ටික් බෝතල් වෙනුවට නැවත නැවත භාවිත කළ හැකි වීදුරු බෝතල් භාවිතය
ප්‍රතිචක්‍රීකරණය
අදාළ භාණ්ඩය පාවිච්චියෙන් පසු එම අමුද්‍රව්‍ය යොදාගෙන නැවත එම නිෂ්පාදනයම හෝ වෙනත් නිෂ්පාදනයන් සිදු කරයි.
උදා:
- පාවිච්චි කර ඉවත දමන ලද යකඩ, ඇලුමිනියම් උණු කර නැවත පිරිපහදු කර ලෝහ භාණ්ඩ නිෂ්පාදනය කිරීම
- පාවිච්චි කරන ලද කඩදාසි නැවත පල්ප බවට පත් කර කාඩ්බෝඩ්, කඩදාසි ආදිය නිපදවීමට යොදා ගැනීම
- ඉවතලන ප්ලාස්ටික් පිරිසිදු කර නැවත උණු කර වෙනස් භාණ්ඩ නිපදවීම සඳහා යොදා ගැනීම
ශ්‍රී ලංකාවේ මෑතක සිට 4වන R සංකල්පය ලෙස නැවත සිතීම (Rethink) හඳුන්වා දී ඇත. (4R සංකල්පය )
